Hỡi gió rét của cuộc đời

Ông Nguyễn Bá Học (1875-1921), người làng Nhân Mục, tỉnh Hà Đông là một nhà giáo và là một văn sĩ. Nhằm dẫn dắt học sinh tiến bước trên con đường tu dưỡng và rèn luyện bản thân, ông viết Lời khuyên học trò. Trong tác phẩm này, để khuyên tuổi trẻ khi làm bất cứ việc gì cũng phải có ý chí, vượt qua mọi khó khăn trở ngại để đi đến chỗ thành đạt, tác giả viết: “Đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi, mà khó vì lòng người ngại núi e sông”
Vì sao lại “đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi”?
Đây là một cách nói bóng bẩy đầy hình ảnh của nhà văn. Nguyyễn Bá Học mượn hình ảnh của thể của một con đường, của cuộc hành trình dài gồ ghề, lồi lõm, lên dốc xuống đèo. Không những thế, trên đường lại biết bao núi cao chắn mất lối đi. Hết núi lại đến sông, những dòng sông song gào, gió thét đến nao lòng. Sông núi ở đây là hình ảnh tượng trưng những trở ngại lớn của hoàn cảnh khách quan. Đứng trước tình huống ấy, người bộ hành có ý chí không cảm thấy nao núng chút nào. Người ấy tìm cách vật lộn với hoàn cảnh chướng ngại, đóng bè vượt sóng, chống gậy trèo non tiếp tục cuộc hành trình đầy vất vả, gian lao của mình để đi tới đích. Cách nói của Nguyễn Bá Học là hình ảnh núi cách sông ngăn trong lời khuyên không khỏi nhắc nhở chúng ta đến bài thơ Đi đường trong tập Nhật kí trong tù của Hồ Chủ tịch.
Đi đường mới biết gian lao
Núi cao rồi lại núi cao trập trùng
Núi cao lên đến tận cùng
Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non
Trong giây phút này, khách bộ hành bất chợt nhận ra rằng mình đã chiến thắng được núi to sông lớn là nhờ ở ý chí kiên nhẫn. Thật vậy, nếu đứng trước những hoàn cảnh khó khăn đầy trở ngại, chúng ta không có lòng nhẫn nhục kiên định với ý chí của mình, chúng ta sợ hãi thì cuối cùng hiển nhiên là chúng ta sẽ chuốc lấy sự thất bại. Xưa nay, tất cả những sự thất bại đau đớn về thể xác cũng như tâm hồn trên đường đời đều thường do lòng người hay ý chí mà gây ra cả. Phải nhờ có những con người thám hiểm đầy gan dạ khõng chu?t na?n lo?ng tr???c ca?nh “nu?i to”, “sõng l??n” gio? the?t, so?ng ga?o Colombo, Magellan ?a? v??t qua bie?t bao da?m da?i ????ng bie?n l???t trẽn so?ng d?? gio? to, ???ng ?ầu v??i ca? nh??ng thu?y thu? no?i loán va? ca? nh??ng tho? dãn cho?ng pha? v??i bao th?? tha?ch cam go. Hó ?a? tha?nh cõng nh?? ca?i ch? kiẽn nhaĩn cu?a m?nh.
Ne?u khõng co? lo?ng nhaĩn nái th? Phan Bo?i Chãu, Phan Chu Trinh va? ?a?c bie?t la? Ba?c Hồ k?nh yẽu cu?a chu?ng ta la?m sao co? the? v??t qua ???c muõn va?n noĩi kho? kha?n ?e? xua?t ngoái t?m ????ng c??u n???c. Co?n sa?ng ng??i ma?i h?nh a?nh cu?a Ba?c Hồ – mo?t ng???i chie?n s yẽu n???c vu ?ái v??i quye?t tãm va? nghu l?c phi th???ng v??t qua mói tr?? ngái gian nan ?i kha?p bo?n bie?n na?m chãu ?e? t?m h?nh cu?a n???c:
Co? nh?? cha?ng h??i gio? re?t tha?nh Ba-lẽ
Mo?t viẽn gách hồng. Ba?c cho?ng lái ca? mo?t mu?a ba?ng gia?.
Va? s??ng mu? tha?nh Luãn ?õng, ng??i co? nh??
Giót mồ hõi Ng???i nho? gi??a ?ẽm khuya.
(Ng???i ?i t?m h?nh cu?a n???c – Che? Lan Viẽn)
H?nh a?nh ?o? cu?a Ba?c la? ca? mo?t ba?i hóc l??n cho chu?ng ta. Lo?ng nhaĩn nái va? y? ch? c??ng quye?t ?a? ??a con ng???i ?e?n choĩ tha?nh cõng.
V??a rồi chu?ng ta ?a? bie?t ???c the? na?o la? ????ng ?i kho?, khõng kho? v? nga?n sõng ca?ch nu?i, tie?p theo nay, chu?ng ta ha?y t?m hie?u v? sao lái kho? v? lo?ng ng???i ngái nu?i e sõng.
Va?y ta?t ca? mói s? tha?nh bái g? cu?ng ?ều do ta ca?. Ne?u ta co? y? ch? c??ng quye?t th? du? ???ng tr???c nu?i l??n, sõng da?i, bie?n ro?ng gio? ga?o so?ng the?t chi n??a, ta cu?ng deĩ da?ng v??t qua. Tra?i lái, ne?u ta thie?u du?ng kh? ngái nu?i e sõng th? deĩ g? co? the? v??t qua ???c. Co? the? no?i ta tha?ng ???c mói th?? ch???ng ngái cu?a thiẽn nhiẽn ch?nh la? nh?? ta ?a? tha?ng ???c lo?ng ta. Bie?t ?a?t ly? t???ng cao ?ép lẽn trẽn he?t ?e? chie?n tha?ng lo?ng s? ha?i, y? khie?p nh??c va? ?i ?e?n choĩ tha?nh cõng.
Ngay trong th?c te? luch s?? cu?a dãn to?c ta, mo?t nga?n na?m ?õ ho? gia?c Ta?u, mo?t tra?m na?m ?õ ho? gia?c Tãy, va? ca?c cuo?c kha?ng chie?n tr???ng ky? gian kho? cho?ng bón xãm l??c ne?u khõng nh?? co? lo?ng nhaĩn nái, can ?a?m va? y? ch? c??ng quye?t, ne?u c?? ngái nu?i e sõng th? deĩ chi ?a?t n???c ta, dãn to?c ta ???c t? do, ?o?c la?p xãy doing chu? ngha xa? ho?i ?e? tie?n lẽn dãn gia?u n???c mánh xa? ho?i cõng ba?ng va? va?n minh nh? hõm nay.
Ý ch? ma?nh lie?t, lo?ng quye?t tãm sãu sa?c ?o?, pha?i cha?ng la? cha?t va?ng rồng, la? h??ng sen ma? nha? th? To? H??u ?a? co? lần ca ng?i:
Chu?ng muo?n ?o?t ta tha?nh tro búi
Ta hoa? va?ng nhãn pha?m l??ng tãm
Chu?ng muo?n ta ba?n m?nh õ nhúc
Ta la?m sen th?m nga?t trong ?ầm
To? H??u
Trong giai ?oán ?o?i m??i hie?n tái, To? quo?c giao pho? cho mói ng???i cõng dãn ?a?c bie?t la? l??a tuo?i thanh niẽn chu?ng ta nhiều tra?ch nhie?m. Du? tra?ch nhie?m ?o? co? to l??n va? kho? kha?n ?e?n ?ãu, chu?ng ta cu?ng pha?i ra s??c pha?n ?a?u v??t qua chie?n tha?ng. Chu?ng ta nha?t ?unh khõng the? “ngái nu?i e sõng”, khõng the? nhút ch? b??i v? n???c nha? ?ang cần ?e?n chu?ng ta. V? ly? t???ng v ?ái cu?a Ba?c Hồ, v? t??ng lái cu?a ?a?t n???c va? dãn to?c, chu?ng ta co? ga?ng ?e? hoa?n tha?nh nhie?m vú.
No?i to?m lái, v??i mo?t cãu no?i co? ke?t ca?u cãn ?o?i, nhup nha?ng nhiều h?nh a?nh cú the?, nha? va?n Nguyeĩn Ba? Hóc ?a? nẽu lẽn cho chu?ng ta mo?t chãn ly? cuo?c ???i. ?ãy la? mo?t ba?i hóc quy? ba?u, mo?t l??i nha?c nh?? khõn nguõi v??i mói ng???i. T?? ?o? l??i khuyẽn cu?a õng giu?p chu?ng ta luõn luõn re?n luye?n nghu l?c trong cuo?c so?ng ha?ng nga?y cu?a m?nh. Ch? co? s? quye?t tãm m??i ?em lái tha?nh qua? ma? m?nh mong muo?n, ch?? co?n ma?i ngái nu?i e sõng th? nha?t ?unh ????ng ?i kho? ma? t??i ??ch.